وزن تیرآهن هاش (جدول وزنی تیرآهن هاش سبک و سنگین)

تیرآهن هاش (H یا بال‌پهن) یکی از مهم‌ترین اجزای سازه‌ای در پروژه‌های عمرانی، صنعتی و ساختمانی است که به دلیل طراحی خاص و قدرت تحمل بار بالا، جایگاه ویژه‌ای در میان مهندسین و سازندگان دارد. اما در کنار شکل و ابعاد، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که هنگام خرید تیرآهن هاش باید به آن توجه شود، وزن تیرآهن هاش است. چرا که وزن هر شاخه از این تیرآهن، نه تنها بر مقاومت سازه تأثیر می‌گذارد، بلکه نقش مستقیمی در محاسبه هزینه حمل‌ونقل، بار مرده ساختمان و حتی برآورد قیمت نهایی پروژه دارد.

در این مطلب، به بررسی دقیق وزن تیرآهن هاش، عوامل مؤثر بر آن و نحوه محاسبه آن می‌پردازیم تا با دیدی دقیق‌تر و تخصصی‌تر نسبت به انتخاب این مقطع فولادی پرکاربرد اقدام کنید.

وزن تیرآهن هاش چقدر است؟

وزن تیرآهن هاش به عوامل مختلفی مانند سایز تیرآهن، ضخامت جان و بال، و همچنین استاندارد ساخت آن بستگی دارد. تیرآهن‌های هاش معمولاً در سایزهای مختلفی تولید می‌شوند. به‌طور مثال، یک تیرآهن هاش سایز ۱۰ معمولاً حدود ۲۰۰ کیلوگرم وزن دارد (برای هر شاخه ۱۲ متری). هرچه ارتفاع و ضخامت تیرآهن هاش بیشتر باشد، وزن آن نیز به صورت قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند.

برای محاسبه وزن تیرآهن هاش، از فرمول‌های مهندسی استفاده می‌شود که بر پایه حجم مقطع و چگالی فولاد (حدود ۷.۸۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب) بنا شده‌اند. البته در عمل، اکثر مهندسین و پیمانکاران برای سهولت از جدول وزن تیرآهن هاش استفاده می‌کنند، که وزن هر سایز را به‌صورت استاندارد و برحسب کیلوگرم ارائه می‌دهد.

جدول وزن تیرآهن هاش

وقتی صحبت از اجرای یک سازه مستحکم و ایمن به میان می‌آید، انتخاب مصالح فلزی بر اساس اطلاعات دقیق، امری ضروری است. یکی از مهم‌ترین این اطلاعات، وزن تیرآهن هاش H یا بال‌پهن است. جدول وزن تیرآهن هاش به عنوان یک مرجع کاربردی و مهندسی، به شما کمک می‌کند تا بر اساس سایز، طول، و نوع تیرآهن، وزن دقیق هر شاخه را محاسبه کنید.
وزن تیرآهن هاش مستقیماً در محاسبه بار مرده سازه، طراحی مهندسی، انتخاب جرثقیل برای حمل‌ونقل و قیمت‌ تیرآهن هاش تأثیر دارد. با استفاده از جدول وزن، می‌توان از بروز خطاهای محاسباتی جلوگیری کرد و در عین حال در زمان و هزینه صرفه‌جویی نمود.

انواع تیرآهن هاش را براساس وزن

تیرآهن‌های هاش (H-beam) را می‌توان بر اساس وزن و ضخامت جان و بال به سه نوع اصلی تقسیم‌بندی کرد. این دسته‌بندی نه‌تنها در طراحی سازه‌ها اهمیت دارد، بلکه در انتخاب نوع تیرآهن متناسب با نیاز پروژه (مثلاً سازه سنگین یا سبک) نقش کلیدی ایفا می‌کند.

تیرآهن هاش سبک (HEA یا H Light)

این نوع تیرآهن دارای جان و بال نازک‌تری نسبت به سایر مدل‌هاست، و به همین دلیل وزن کمتری دارد. برای پروژه‌هایی با بارگذاری کمتر یا سازه‌های سبک مناسب است. وزن پایین این نوع، مزیت‌هایی مانند حمل آسان‌تر و هزینه کمتر را به همراه دارد.

تیرآهن هاش سنگین (HEB یا  H Medium)

مدل HEB وزن بیشتری نسبت به HEA دارد، زیرا ضخامت جان و بال آن بیشتر است. این نوع، رایج‌ترین نوع تیرآهن هاش در بازار است و تعادلی میان مقاومت بالا و وزن مناسب ایجاد می‌کند. در بیشتر سازه‌های معمولی صنعتی و ساختمانی از این مدل استفاده می‌شود.

تیرآهن هاش فوق‌سنگین (HEM یا  H Heavy)

این نوع تیرآهن بیشترین وزن را در میان مدل‌های هاش دارد و برای سازه‌هایی با بارگذاری بسیار زیاد یا شرایط خاص مانند پل‌ها، اسکله‌ها یا سوله‌های سنگین کاربرد دارد. ضخامت بالای جان و بال، مقاومت بسیار بالایی در برابر نیروهای خمشی و فشاری فراهم می‌کند.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید تیرآهن هاش

جدول وزنی تیرآهن هاش سبک

مقاطع HEA که به‌عنوان تیرآهن هاش سبک نیز شناخته می‌شوند، از لحاظ هندسی مشابه سایر تیرآهن‌های بال‌پهن هستند، اما با ضخامت کمتر در جان و بال، وزن پایین‌تری دارند. این ویژگی باعث شده HEA  در پروژه‌هایی که نیاز به مقاطع با مقاومت مناسب و در عین حال وزن کمتر دارند، گزینه‌ای اقتصادی و مهندسی‌شده محسوب شود.

وزن تیرآهن هاش (بال پهن) سبک بسته به سایز آن متغیر است. به‌عنوان مثال، یک تیرآهن HEA160 حدود ۳۶۴ کیلوگرم در شاخه ۱۲ متری وزن دارد. جدول وزن تیرآهن HEA، وزن هر سایز را به صورت استاندارد مشخص می‌کند و یکی از منابع پایه برای مهندسین سازه، طراحان صنعتی و تأمین‌کنندگان فولاد به شمار می‌رود.

جدول وزن تیرآهن بال پهن سبک

سایز	طول	ارتفاع	وزن
۱۰	۱۰۰	۹۶	۲۰۰
۱۲	۱۲۰	۱۱۴	۲۴۰
۱۴	۱۴۰	۱۳۳	۲۹۶
۱۶	۱۶۰	۱۵۲	۳۶۴
۱۸	۱۸۰	۱۷۱	۴۲۶
۲۰	۲۰۰	۱۹۰	۵۱۰
۲۲	۲۲۰	۲۱۰	۶۱۰
۲۴	۲۴۰	۲۳۰	۷۲۰
۲۶	۲۶۰	۲۵۰	۸۲۰
۲۸	۲۸۰	۲۷۰	۹۲۰
۳۰	۳۰۰	۲۹۰	۱۰۵۰

جدول وزنی تیرآهن هاش سنگین

تیرآهن‌ هاش سنگین نسبت به مدل  HEA، دارای ضخامت بیشتر در جان و بال بوده و به همین دلیل، وزن بیشتری در واحد طول دارند. این افزایش وزن، مستقیماً منجر به ظرفیت باربری بیشتر و مقاومت بالاتر در برابر خمش، برش و نیروهای فشاری می‌شود. این مقاطع به دلیل هندسه بهینه و ظرفیت تحمل بار بالا، در سازه‌های سنگین مانند سوله‌ها، پل‌ها، قاب‌های صنعتی و ستون‌های باربر به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جدول وزن تیرآهن بال پهن سنگین

سایز	طول	ارتفاع	وزن
۱۰	۱۰۰	۱۰۰	۲۴۰
۱۲	۱۲۰	۱۲۰	۳۲۰
۱۴	۱۴۰	۱۴۰	۴۰۰
۱۶	۱۶۰	۱۶۰	۵۰۰
۱۸	۱۸۰	۱۸۰	۵۹۰
۲۰	۲۰۰	۲۰۰	۷۳۰
۲۲	۲۲۰	۲۲۰	۸۵۰
۲۴	۲۴۰	۲۴۰	۹۹۸
۲۶	۲۶۰	۲۶۰	۱۱۲۰
۲۸	۲۸۰	۲۸۰	۱۲۴۰
۳۰	۳۰۰	۳۰۰	۱۴۰۰

تیرآهن هاش ۱۲ (HEA 120):
نوع سبک با جان و بال نازک‌تر و وزن کمتر برای سازه‌های سبک مناسب است، در حالی که نوع سنگین ضخامت بیشتری دارد و برای بارهای متوسط تا سنگین استفاده می‌شود.

تیرآهن هاش ۱۴ (HEA 140):
HEA 140 وزن نسبتاً پایینی دارد و در سازه‌های کم‌بار کاربرد دارد، اما HEB 140 با ضخامت بیشتر، مقاومت و ظرفیت باربری بالاتری ارائه می‌کند.

تیرآهن هاش ۱۶ (HEA 160):
تیرآهن هاش سبک ۱۶ با وزن بهینه برای پروژه‌های معمولی، در مقابل نسخه سنگین که برای بارهای فشاری و خمشی سنگین‌تر طراحی شده است.

تیرآهن هاش ۱۸ (HEA 180):
HEA 180 گزینه‌ای مناسب برای سازه‌های با بار متوسط، و HEB 180 با ضخامت و وزن بیشتر، انتخاب استاندارد برای سازه‌های صنعتی و پل‌هاست.

تیرآهن هاش ۲۰ (HEA 200):
نسخه سبک برای کاربری‌های اقتصادی و سازه‌های کم‌بار، در حالی که نسخه سنگین مقاومت قابل توجهی برای تحمل بارهای زیاد فراهم می‌کند.

تیرآهن هاش ۲۲ (HEA 220):
HEA 220 با وزن کمتر، گزینه‌ای سبک برای اسکلت‌های نیمه‌سنگین، و HEB 220 برای تحمل بارهای بیشتر و استفاده در سازه‌های بزرگ‌تر مناسب است.

تیرآهن هاش ۲۴ (HEA 240):
تیرآهن بال پهن ۲۴ سبک با ضخامت جان و بال کمتر، بهینه برای سازه‌های سبک، و نسخه سنگین با ظرفیت تحمل بار و مقاومت بالاتر جهت پروژه‌های سنگین‌تر.

تیرآهن هاش ۲۷ (HEA 270):
HEA 270 برای سازه‌های متوسط طراحی شده و وزن نسبتاً کمتری دارد، در مقابل HEB 270 که برای بارهای سنگین‌تر و کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود.

تیرآهن هاش ۳۰ (HEA 300):
نسخه سبک با وزن و ضخامت کمتر برای پروژه‌های با بار متوسط، و HEB 300 با ضخامت بالاتر، مناسب بارهای خمشی و فشاری سنگین در سازه‌های بزرگ است.

جمع‌بندی و سخن پایانی

در تحلیل و طراحی سازه‌های فولادی، شناخت دقیق وزن تیرآهن‌ هاش، چه در نوع سبک (HEA) و چه در نوع سنگین (HEB)،نقشی کلیدی در انتخاب مقاطع مناسب، محاسبه بار مرده، برآورد هزینه‌ها و اطمینان از ایمنی سازه دارد. تفاوت ضخامت جان و بال در این دو نوع، مستقیماً بر عملکرد مکانیکی، وزن نهایی و کاربرد آن‌ها در پروژه‌های مختلف تأثیر می‌گذارد.

استفاده از جدول وزنی تیرآهن هاش برای سایزهای مختلف تیرآهن هاش (از ۱۲ تا ۳۰ و بالاتر)، به مهندسان این امکان را می‌دهد که در مراحل طراحی، خرید و اجرای پروژه، تصمیم‌گیری‌های فنی و اقتصادی آگاهانه‌تری داشته باشند. همچنین توجه به استاندارد تولید، منبع تأمین (داخلی یا وارداتی)، و تطابق با نقشه‌های سازه‌ای از نکات مهمی است که نباید نادیده گرفته شود.

در نهایت، انتخاب درست بین HEA و HEB نه‌تنها به وزن و قیمت، بلکه به نوع کاربری، شرایط بارگذاری و الزامات فنی سازه بستگی دارد. داشتن اطلاعات دقیق و بروز از وزن تیرآهن‌ها، پایه‌ای ضروری برای اجرای ایمن، اقتصادی و اصولی هر پروژه‌ی فولادی است.