بازار آهنآلات در ماههای اخیر شرایطی متفاوت از گذشته را تجربه کرده است. افت محسوس در بخش ساختوساز، بهویژه در حوزه مسکن، باعث شده مصرف تیرآهن، میلگرد و سایر مقاطع فولادی کاهش پیدا کند. کاهش تعداد پروژههای جدید، تأخیر در شروع طرحهای عمرانی و احتیاط سرمایهگذاران باعث شده حجم خرید روزانه و ماهانه در بازار آهن کمتر از انتظار باشد.
با این حال، موضوعی که بیش از همه برای فعالان این بازار اهمیت دارد، آن است که کاهش تقاضا الزاماً منجر به افت قیمت نشده است. در شرایطی که انتظار میرفت با رکود ساختمانی قیمت آهنآلات کاهش یابد، بازار همچنان شاهد ثبات یا حتی افزایش قیمت بوده است. این تناقض باعث شده بسیاری از خریداران و فروشندگان به دنبال تحلیل دقیق صنعت فولاد و دلایل این وضعیت باشند.
نقش عوامل اقتصادی در تعیین قیمت آهن
بررسیها نشان میدهد که بازار آهنآلات بیش از آنکه از میزان عرضه و تقاضای داخلی تأثیر بگیرد، به عوامل کلان اقتصادی وابسته است. مهمترین عامل در این میان نرخ ارز است. تغییرات ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی به سرعت بر هزینه واردات مواد اولیه، تجهیزات تولیدی و حتی قیمت صادراتی فولاد اثر میگذارد. به همین دلیل، حتی زمانی که مصرف داخلی کاهش مییابد، رشد نرخ ارز میتواند باعث افزایش قیمت تیرآهن و میلگرد شود.
از سوی دیگر، قیمت جهانی فولاد نیز عامل مهمی است که نمیتوان آن را نادیده گرفت. تولیدکنندگان داخلی بخش قابل توجهی از محصولات خود را به بازارهای خارجی عرضه میکنند و هر گونه تغییر در نرخ جهانی، بهطور مستقیم بر قیمت داخلی اثرگذار است. برای نمونه، اگر بازارهای منطقهای تقاضای بالاتری داشته باشند، کارخانههای ایرانی تمایل بیشتری به صادرات نشان میدهند و این موضوع عرضه داخلی را محدود میکند. در چنین شرایطی حتی کاهش ساختوساز در داخل کشور هم نمیتواند به کاهش چشمگیر قیمتها منجر شود.
وضعیت انبارها و معاملات روزانه
فعالان بازار آهن گزارش میدهند که میزان موجودی انبارها در ماههای اخیر افزایش یافته است. این موضوع نشاندهنده کاهش تقاضای واقعی در پروژههای ساختمانی است. با این حال، قیمتها همچنان بالا باقی مانده و بسیاری از خریداران خرد و عمده ترجیح میدهند خریدهای خود را به تعویق بیندازند. این رفتار مصرفکنندگان ریسک بزرگی برای بازار به همراه دارد؛ زیرا در صورت ادامه این روند، احتمال رکود عمیقتر در معاملات آهن وجود خواهد داشت.
از سوی دیگر، برخی سازندگان و پیمانکاران بهدلیل نگرانی از افزایش بیشتر قیمتها، همچنان اقدام به خرید محدود میکنند. این خریدهای احتیاطی مانع از کاهش ناگهانی نرخها شده و باعث حفظ سطح قیمتها در بازار شده است.
پیامدهای رکود مسکن بر مصرف تیرآهن و میلگرد
مصرف تیرآهن و میلگرد بهطور مستقیم با میزان ساختوساز در کشور ارتباط دارد. زمانی که بازار مسکن در رکود قرار میگیرد، تعداد پروژههای جدید به حداقل میرسد و بسیاری از طرحهای در حال اجرا نیز با سرعت کمتری پیش میروند. همین کاهش فعالیتها موجب افت محسوس تقاضا برای مقاطع فولادی میشود.
اما مسئله اینجاست که رکود ساختمانی تنها یکی از متغیرهای اثرگذار است. در واقع، بازار آهن درگیر نوعی رکود تورمی شده است؛ به این معنا که در عین کاهش معاملات، قیمتها همچنان در سطح بالا باقی ماندهاند. این شرایط هم برای خریداران و هم برای فروشندگان دشواریهایی ایجاد میکند. خریداران توان خرید کمتری دارند و فروشندگان نیز با کاهش حجم معاملات مواجه میشوند.
چشمانداز بازار آهنآلات در ماههای آینده
پیشبینی آینده بازار آهنآلات بدون توجه به شرایط اقتصادی کلان امکانپذیر نیست. اگر سیاستهای کنترل تورم و تثبیت نرخ ارز با موفقیت اجرا شوند، احتمال دارد بازار شاهد ثبات نسبی قیمتها باشد و در صورت افزایش فعالیتهای عمرانی، حتی رونق دوباره بگیرد.
یکی از امیدواریها برای فعالان این حوزه، طرحهای عمرانی نیمهتمامی است که در سراسر کشور وجود دارد. تکمیل این پروژهها میتواند تقاضای بالایی برای مقاطع فولادی ایجاد کند و به رونق بازار کمک نماید. علاوه بر این، در صورت بهبود شرایط اقتصادی و افزایش قدرت خرید خانوارها، بازار مسکن نیز به تدریج از رکود خارج خواهد شد و این روند مصرف آهنآلات را افزایش میدهد.
با این حال، در صورت ادامه نوسانات ارزی و افزایش هزینههای تولید، احتمال آن وجود دارد که حتی با وجود رکود ساختمانی، قیمت آهنآلات همچنان در سطح بالایی باقی بماند. چنین وضعیتی فشار بیشتری بر خریداران عمده، انبارداران و مصرفکنندگان نهایی وارد خواهد کرد.
جمعبندی رکود ساختمانی و تاثیر آن بر بازار آهنآلات
بازار آهنآلات این روزها در وضعیتی پیچیده قرار دارد. کاهش ساختوساز و رکود معاملات مسکن باعث افت مصرف واقعی شده، اما عوامل اقتصادی کلان مانع از کاهش قیمتها شدهاند. فعالان این بازار باید توجه داشته باشند که تعیین نرخ محصولات فولادی بیش از هر چیز به نرخ ارز، قیمت جهانی فولاد و سیاستهای صادراتی و وارداتی وابسته است.
در چنین شرایطی، مدیریت خرید و برنامهریزی دقیق برای تأمین نیاز پروژهها اهمیت ویژهای دارد. خریداران عمده بهتر است با رصد مداوم بازار و بررسی روندهای اقتصادی، تصمیمگیری کنند تا در دام رکود تورمی گرفتار نشوند. از سوی دیگر، حمایت از پروژههای عمرانی و ایجاد ثبات اقتصادی میتواند زمینهساز بازگشت رونق به بازار آهنآلات باشد.
