ورق روغنی نوعی ورق فولادی است که از طریق فرآیند نورد سرد تولید میشود و دارای کاربردهای فراوانی است. این ورق‌ها به خاطر ظاهر خاص و پوشش روانساز خود به این نام معروف شده‌اند. به عنوان یکی از محصولات کلیدی در دسته ورقهای سرد، ورق روغنی از نظر مقاومت نسبت به ورق گرم برتری دارد و در صنایع مختلف به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، به بررسی ویژگی‌ها و کاربردهای این نوع ورق می‌پردازیم و به سوالاتی از قبیل “ورق روغنی چیست؟” و “انواع و کاربردهای آن کدامند؟” پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
ورق روغنی چیست؟
در ابتدا، به پرسش ورق روغنی چیست؟ خواهیم پرداخت. همان‌طور که در مقدمه اشاره شد، ورق روغنی یا ورق نورد سرد (Cold Rolled Sheet) به دلیل ظاهر خاص و پوشش روغنی سطح آن، به این نام شناخته شده است. به طور کلی، ورق های فولادی به دو دسته اصلی ورق سرد و ورق گرم تقسیم میشوند. اگرچه فرآیند تولید هر دو نوع ورق بر اساس نورد است، اما تفاوت در دمای فرآیند تولید، منجر به تفاوت‌هایی در خواص مکانیکی و ظاهر آنها میشود.
از آنجا که شکل‌پذیری فولاد در دماهای پایین کمتر است، فرآیند تولید ورق سرد نسبت به ورق گرم پیچیده‌تر است. البته، همین فرآیند دقیق‌تر موجب میشود که سطح ورق سرد از کیفیت بهتری برخوردار باشد. برای آشنایی بیشتر با تفاوت ورق گرم و سرد، می‌توانید به لینک مشخص شده مراجعه کنید.
مشخصات ورق روغنی
ورقهای روغنی به دلیل استحکام بالا در برابر فشار و وزن‌های سنگین، کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. این ورق علاوه بر مقاومت بالا، از قیمت مقرون‌به‌صرفه‌ای نیز برخوردار است که آن را به گزینه‌ای محبوب در میان مواد اولیه صنعتی تبدیل کرده است. سطح صاف، صیقلی و یکنواخت ورق روغنی، زیبایی ظاهری بیشتری نسبت به ورق گرم به آن می‌بخشد.
ورق روغنی قابلیت رنگ‌آمیزی دارد و میتوان آن را تحت فرآیند گالوانیزاسیون قرار داد. به همین دلیل، این ورق به‌عنوان ماده اولیه در تولید ورق گالوانیزه و ورق رنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ورق روغنی با کیفیت بالا و قیمت مناسب به طور گسترده تولید شده و در صنایع مختلف استفاده میشود.
مزایای ورق روغنی
ورق روغنی که با فرآیند نورد سرد تولید میشود، یکی از پرکاربردترین و باکیفیت‌ترین انواع ورقهای فولادی در صنعت است. این ورق به دلیل ویژگی‌های خاص ظاهری و فنی، مزایای متعددی دارد که آن را از سایر انواع ورق متمایز می‌کند.
یکی از مهمترین مزایای ورق نورد سرد، سطح صاف، صیقلی و براق آن است. این ویژگی باعث میشود این ورق انتخاب ایده‌آلی برای کاربردهایی باشد که زیبایی ظاهری در آنها اهمیت دارد؛ مانند بدنه لوازم خانگی، قطعات تزئینی، یا تولید محصولات رنگ‌پذیر. سطح یکنواخت این ورق باعث میشود که رنگ‌آمیزی و پوشش‌دهی به‌صورت یکدست و با کیفیت بالا انجام شود.
مزیت دیگر، تلرانس دقیق ابعاد و ضخامت است. به دلیل روش تولید سرد، ورق روغنی از نظر ابعاد، ضخامت و کیفیت سطح، بسیار دقیق‌تر از ورقهای نورد گرم است. این دقت بالا برای تولید قطعات صنعتی، ماشین‌آلات، و قالب‌سازی اهمیت زیادی دارد.
همچنین، استحکام مکانیکی و قابلیت شکل‌پذیری مناسب از دیگر ویژگی‌های مثبت این ورق است. ورق آهن روغنی همزمان می‌تواند شکل بگیرد (فرم‌دهی شود) و در عین حال مقاومت خود را حفظ کند، که این ویژگی آن را برای خم‌کاری، پانچ‌کاری، کشش عمیق و حتی پرسکاری بسیار مناسب کرده است.
ورق روغنی همچنین به دلیل کیفیت بالای ساخت و عدم وجود ناخالصی‌های سطحی، دارای دوام و طول عمر بالا است. این ویژگی به‌ویژه در محصولاتی که در معرض رطوبت یا شرایط محیطی خاص قرار دارند اهمیت دارد.
در نهایت، قابلیت گالوانیزه شدن و تبدیل به ورق رنگی از دیگر مزایای مهم آن است. بسیاری از ورقهای گالوانیزه، رنگی یا روغنی رنگ‌شده از همین نوع ورق پایه تولید میشوند که باعث میشود این محصول پایه‌ای برای بسیاری از تولیدات فولادی باشد.
نحوه تولید ورق روغنی
ورق‌هایی که با روش نورد سرد برای کاربردهای صنعتی آماده میشوند، با استفاده از روغن‌کاری، کیفیت بهتری پیدا می‌کنند. این فرآیند مزایای متعددی دارد، از جمله کاهش سایش غلتک‌ها، کاهش نیروی موردنیاز برای عملیات نورد، کاهش اصطکاک بین ورق و غلتک‌ها، کاهش دمای ورق و غلتک، و تسهیل در صاف و یکنواخت شدن ورق‌ها.
- برای تولید ورق روغنی، ابتدا فولاد از فرآیند نورد گرم عبور می‌کند و سپس باید اسیدشویی شود. در این مرحله، لایه اکسیدی که بر سطح ورق سیاه قرار دارد، حذف میشود و ورق برای مراحل بعدی آماده می‌گردد.
- در گام بعدی، عملیات نورد سرد انجام میشود. در این مرحله، ورق سیاه با عبور از میان غلتک‌ها و اعمال نیروهای فشاری و کششی، ضخامتش کاهش می‌یابد و سطحی صاف و یکدست پیدا می‌کند.
- پس از این مرحله، ورق باید با روش بچینگ یا پیوسته آنیل شود. برای جلوگیری از اکسید شدن، ابتدا ورق روغن‌کاری شده و سپس فرآیند آنیل روی آن انجام می‌گیرد. در نهایت، ورق به صورت کویل جمع‌آوری میشود.
- در مرحله آخر، نورد سرد سطحی در دمای بسیار پایین انجام می‌گیرد که باعث یکنواخت و صیقلی شدن سطح ورق میشود و محصول نهایی با کیفیتی بالا آماده می‌گردد.
برای انجام نورد سرد و تولید ورقهای روغنی، دو روش اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ادامه به معرفی و بررسی آنها می‌پردازیم:
تولید ورق روغنی با سیستم پاشش مستقیم
این روش برای تولید ورق گالوانیزه که به روغن بیشتری نیاز دارد، به کار می‌رود. استفاده از سیستم پاشش مستقیم، امکان توزیع یکنواخت روغن روی سطح ورق را فراهم می‌کند و باعث میشود عملیات نورد سرد با دقت و سرعت بالاتری انجام شود. این روش کیفیت محصول نهایی را بیشتر می‌کند.
تولید ورق روغنی با سیستم پاشش مدار بسته
در این روش، روغن به منظور خنک‌کاری و روان‌سازی غلتک‌هایی که وظیفه صاف کردن ورق را دارند، به میزان کمتری اضافه میشود. این روش برای فرآیندهایی مناسب است که به حجم زیادی از روغن نیاز ندارند.
انواع ورق روغنی
ورقهای روغنی بر اساس میزان شکل‌پذیری و خواص مکانیکی به سه دسته ST12، ST13 و ST14 تقسیم میشوند. این تقسیم‌بندی مطابق استاندارد DIN آلمان صورت می‌گیرد. در ادامه هر یک از آنها را به طور جداگانه معرفی کرده‌ایم:
ورق ST12 (کیفیت معمولی)
ورق روغنی ST12 به دلیل شکل‌پذیری معمولی، برای فرآیندهای ساده و عمومی شکل‌دهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ورق که با نام ورق کششی یا معمولی شناخته میشود، در آلیاژ خود کربن کمتری دارد اما مقدار منگنز آن بیشتر است که موجب افزایش استحکام فولاد میشود. ویژگی‌های این ورق باعث شده برای کاربردهایی که نیاز به مقاومت بالا و شکل‌دهی ساده دارند، مناسب باشد. علاوه بر این، کیفیت سطحی بالای آن، در مواردی که دقت و ظرافت فرم‌دهی اهمیت دارد، کارآمد است.
کاربردها:
- تولید قطعات الکترونیکی
- ساخت کانتینر
- صنعت خودروسازی
- پوسته کوره‌ها
- کشتی‌سازی
- سازه‌های ساختمانی و صنعتی
- مخازن تحت فشار
ورق ST13 (نیمه کششی)
این نوع ورق، که با عنوان ورق نیمه کششی نیز شناخته میشود، دارای شکل‌پذیری بیشتری نسبت به ST12 است و برای فرآیندهای شکل‌دهی پیچیده‌تر به کار می‌رود. مقاومت این ورق در برابر تغییر شکل و قابلیت تحمل فرآیندهای کششی، آن را برای طراحی‌های پیچیده در صنایع مختلف، به ویژه خودروسازی، مناسب کرده است.
ویژگی‌ها:
- قابلیت جوشکاری بالا
- سطح صاف و براق
- پرداخت سطحی بهتر نسبت به محصولات نورد گرم
کاربردها:
- تولید لوازم خانگی و اداری
- ساخت قطعات خودرو
- سازه‌های صنعتی و ساختمانی
ورق ST14 (فوق کششی)
گرید ST14، با عنوان ورق فوق کششی، بیشترین میزان شکل‌پذیری را در میان این سه دسته دارد. این ورق به دلیل مقاومت کششی کمتر (بین ۲۷۰ تا ۳۵۰ مگاپاسکال) و ساختار نرم، برای فرآیندهای عمیق و پیچیده شکل‌دهی مناسب است.
ویژگی‌ها:
- قابلیت بالای جوشکاری
- سطح صاف و روغنی
- پرداخت سطحی با کیفیت
کاربردها:
- ساخت بدنه خودرو
- تولید قطعات مکانیکی پیچیده
- ساخت مخازن و ظروف فلزی صنعتی
بیشتر بخوانید: انواع ورق فولادی
کاربرد ورق روغنی
ورقهای روغنی به دلیل ظاهر زیبا و کیفیت بالای سطح، در صنایعی که نیاز به مواد اولیه با ظاهری مناسب دارند، کاربرد گسترده‌ای دارند. از جمله خریداران اصلی این ورق‌ها میتوان به صنعت ساختمان و ساخت‌وساز، تولید لوازم خانگی، خودروسازی، سازندگان قفسه و ابزارهای طبقه‌بندی، ساخت بشکه‌ها و مخازن فلزی و موارد مشابه اشاره کرد.
علاوه بر زیبایی، استحکام بالا و خواص مکانیکی مطلوب ورقهای نورد سرد آنها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای ساخت بخش‌هایی از بدنه خودرو، به‌ویژه زیرساخت‌های آن، تبدیل کرده است.
همچنین، همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، ورقهای گالوانیزه از ورقهای روغنی تولید میشوند. این ورق‌ها با پوشش فلز روی محافظت میشوند و در بخش‌های مختلف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
وزن ورق روغنی
وزن ورق روغنی یکی از مهمترین فاکتورها در زمان خرید این نوع ورق فولادی است، زیرا قیمت نهایی معمولاً بر اساس وزن محاسبه میشود، نه صرفاً ابعاد. بنابراین، دانستن نحوه محاسبه وزن ورق روغنی به شما کمک می‌کند تا حجم دقیق خرید، هزینه نهایی و حتی حمل‌ونقل را بهتر مدیریت کنید. ورق روغنی در ضخامت‌های مختلف و به‌صورت رول یا شیت (برش خورده) به بازار عرضه میشوند. با استفاده از یک فرمول ساده و جدول استاندارد می‌توانید وزن ورق‌ها را پیش از خرید تخمین بزنید و برآورد هزینه دقیقی داشته باشید.
وزن این نوع ورق همچنین در تعیین کاربرد آن نقش دارد؛ مثلاً برای مصارفی که نیاز به مقاومت مکانیکی بالا دارند، از ورقهای ضخیم‌تر و به‌تبع آن، سنگین‌تر استفاده میشود. در مقابل، برای مصارف دکوراتیو یا سبک، ورقهای نازک و کم‌وزن ترجیح داده میشوند. بنابراین آگاهی از وزن هر متر مربع ورق روغنی، برای خریداران و مصرف‌کنندگان اهمیت زیادی دارد.
در نهایت، شناخت وزن ورق نورد سرد علاوه بر دقت در قیمت‌گذاری، به مدیریت بهتر موجودی انبار، سفارش‌گذاری دقیق، و کاهش هزینه‌های اضافی کمک می‌کند. اگر قصد خرید این محصول را دارید، پیشنهاد میشود قبل از سفارش، وزن تقریبی مورد نیاز خود را محاسبه کنید تا خریدی هدفمند و مقرون‌به‌صرفه داشته باشید.
کاربردهای ورق روغنی در صنایع مختلف:
| کاربرد | توضیحات |
| خودروسازی | در تولید قطعاتی مانند فیلترهای خودرو، گل‌گیر و سایر بخش‌های بدنه خودرو. |
| لوازم خانگی | برای ساخت انواع لوازم برقی و خانگی مانند اجاق گاز، یخچال، فر، کابینت آشپزخانه و موارد مشابه. |
| مقاطع فولادی | در تولید پروفیل‌های ساختمانی، صنعتی و پروفیل‌های مورد استفاده در درب و پنجره. |
| تولید مبلمان | در ساخت مبلمان اداری با استفاده از پروفیل‌های مبلی تولیدشده از ورق روغنی. |
قیمت و خرید ورق روغنی
ورق روغنی، یکی از پرکاربردترین انواع ورقهای فولادی است که به دلیل سطح صاف، براق و کیفیت بالای ظاهری، در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، لوازم خانگی، ساخت قطعات صنعتی و حتی تزئینات داخلی کاربرد فراوان دارد. اما آنچه برای خریداران اهمیت ویژه‌ای دارد، قیمت روز ورق روغنی است؛ چرا که این نوع ورق، جزو مواد اولیه بسیاری از تولیدکنندگان است.
قیمت ورق روغنی، مانند بسیاری از محصولات در بازار آهن‌آلات، تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد. عواملی نظیر قیمت جهانی سنگ‌آهن، هزینه سوخت، نوسانات ارزی، تورم‌های داخلی و جهانی و میزان عرضه و تقاضا در بازار از جمله مواردی هستند که می‌توانند بر قیمت نهایی این ورق‌ها تأثیر بگذارند.
با این حال، نوسانات قیمت در ورقهای روغنی معمولاً کمتر از سایر محصولات فولادی است و این محصول را میتوان با اطمینان بیشتری در بازه قیمتی پایدار تهیه کرد. برای استعلام قیمت انواع مقاطع فولادی مانند ورق روغنی ST12 ، قيمت ورق سياه، میلگرد آجدار، تیرآهن و دیگر محصولات، می‌توانید با کارشناسان مجموعه آهن لایک تماس بگیرید. همچنین، امکان استعلام قیمت به‌صورت آنلاین از صفحه خرید هر یک از این مقاطع را نیز برایتان فراهم کرده‌ایم.
عوامل موثر بر قیمت ورق روغنی
قیمت ورق آهن روغنی تابعی از عوامل مختلف اقتصادی و صنعتی است. اگر قصد خرید عمده یا تامین مواد اولیه برای تولید را دارید، بررسی روزانه بازار، شناخت برندها و همکاری با فروشندگان معتبر می‌تواند به شما در خریدی هوشمندانه کمک کند.
قیمت جهانی فولاد و نرخ ارز
چون مواد اولیه ورقهای روغنی معمولاً از شمش فولادی یا ورقهای وارداتی تأمین میشود، نوسانات نرخ دلار و تغییرات بازارهای جهانی فولاد تأثیر مستقیم بر قیمت آن دارند.
کارخانه تولیدکننده
برندهایی مانند فولاد مبارکه، هفت الماس، فولاد غرب و فولاد درخشان، از جمله تولیدکنندگان مطرح داخلی هستند. ورقهای روغنی تولید داخل بسته به کیفیت، ضخامت، عرض و برند، قیمت متفاوتی دارند.
ضخامت و ابعاد ورق
هرچه ضخامت یا عرض ورق بیشتر باشد، وزن نهایی آن افزایش یافته و طبیعتاً قیمت کل آن هم بالاتر خواهد بود.
نحوه بسته‌بندی و سفارش (برشی یا رول)
برخی مشتریان ورق را به صورت برش خورده (شیت) برای کاربرد خاصی می‌خواهند، در حالی که برخی دیگر به صورت رول تهیه می‌کنند. این موضوع نیز در قیمت ورق روغنی مؤثر است
هزینه حمل و بارگیری
اگر خرید از شهری دورتر یا با حجم بالا انجام شود، هزینه‌های حمل‌ونقل نیز به قیمت نهایی افزوده میشود.
سخن پایانی
ورق روغنی یکی از پرکاربردترین مقاطع فولادی در صنایع مختلف از جمله ساخت‌وساز، خودروسازی، تولید لوازم خانگی و دکوراسیون داخلی است. این محصول از طریق فرآیند نورد سرد تولید شده و در مراحل مختلفی مانند آنیلینگ، نورد پوسته‌ای و روغن‌کاری فرآوری میشود.
به دلیل استحکام بالا و شکل‌پذیری بهتر نسبت به ورقهای نورد گرم، ورق روغنی گزینه‌ای ایده‌آل برای صنایعی است که به پرسکاری دقیق نیاز دارند. در ایران، مجتمع‌های تولیدی مانند فولاد مبارکه اصفهان و فولاد غرب آسیا از جمله تولیدکنندگان اصلی این محصول هستند.
سوالات متداول
ورق روغنی چیست و چه تفاوتی با ورق سیاه دارد؟
ورق روغنی نوعی ورق فولادی است که با فرآیند نورد سرد تولید میشود و سطحی صاف، براق و یکنواخت دارد. در مقابل، ورق سیاه از طریق نورد گرم تولید میشود و سطحی خشن‌تر دارد. ورق روغنی برای مصارف دقیق‌تر و ظریف‌تر کاربرد دارد.
کارخانجات تولیدکننده ورق آهن روغنی کدامند؟
فولاد مبارکه اصفهان، هفت الماس قزوین، فولاد اکسین اهواز،فولاد غرب آسیا از تولیدکنندگان مطرح ورق روغنی هستند.
قیمت ورق روغنی چگونه محاسبه میشود؟
قیمت ورق روغنی معمولاً بر اساس وزن آن و عوامل دیگری مثل ضخامت، برند تولیدکننده، نرخ ارز و قیمت جهانی فولاد محاسبه میشود.
مهمترین کاربردهای ورق روغنی چیست؟
ورق روغنی در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی، قطعهسازی، ساخت کابینت، تجهیزات پزشکی و حتی تولید ورقهای رنگی یا گالوانیزه استفاده میشود.
تفاوت ورق روغنی معمولی با ورق روغنی کششی یا فوق کششی چیست؟
ورقهای کششی و فوق کششی دارای قابلیت فرمپذیری و کشش بیشتری نسبت به ورقهای معمولی هستند و بیشتر در قطعات پیچیده و دارای خم یا قالبکاری عمیق استفاده میشوند.
آیا میتوان نورد سرد را رنگ کرد؟
بله، سطح صاف و براق ورق روغنی باعث میشود که رنگپذیری آن بسیار خوب باشد. به همین دلیل پایه اصلی در تولید ورقهای رنگی نیز همین نوع ورق است.
آیا ورق روغنی زنگ می‌زند؟
بله، اگر سطح آن در معرض رطوبت و هوا قرار گیرد و محافظت نشود، ممکن است زنگ بزند. برای جلوگیری از این مشکل، ورق‌ها را اغلب با روغن خاص یا پوشش ضدزنگ بسته‌بندی می‌کنند یا آن را به ورق گالوانیزه تبدیل می‌کنند.
