سهمیه‌بندی برق کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی فولاد و سیمان که با تصمیم کارگروه بهینه‌سازی مصرف انرژی وزارت کشور از ۲۴ اردیبهشت آغاز شده بود، حالا پس از گذشت ۱۵ روز به پایان رسیده است. با این حال، محدودیت شدید تأمین برق در صنایع فولادی همچنان پابرجاست و مشخص نیست این وضعیت تا چه زمانی ادامه خواهد داشت یا به‌طور کامل لغو می‌شود. اختلال در تأمین برق باعث رشد چشمگیر قیمت روز آهن‌آلات و سیمان در بازار شده و همین مسئله به طور مستقیم بر روند ساخت‌وساز و بازار مسکن سایه انداخته است.
ارزیابی وضعیت صنعت فولاد در هفته گذشته حاکی از آن است که این بخش با ضرر و زیان مواجه شده و شرکت‌های بزرگ فولادی بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند. در همین شرایط، قیمت‌ها در تالار بورس کالا روندی صعودی به خود گرفته‌اند. محدودیت‌های اعمال‌شده در تأمین برق باعث افت محسوس تولید شده و همین امر بر معاملات بورس تأثیر گذاشته است. از سوی دیگر، به‌دلیل رکود عمیق در بخش مسکن، تقاضا برای محصولات نهایی فولادی در بازار آزاد به شدت کاهش یافته است.
بازار فولاد در وضعیت آرامی قرار دارد و مقاطع طویل فولادی در اغلب نقاط با ثبات قیمت همراه بوده است. به‌طور کلی، تحرک خاصی در این بازار فولاد دیده نمی‌شود و تمرکز فعالان بیشتر بر ارسال سفارش‌های قبلی است؛ هرچند به‌دلیل مشکلات حمل‌ونقل، تحویل کالاها با تأخیر روبه‌رو شده است.
صادرات؛ نسخه نجات‌بخش صنعت فولاد در روزهای خاکستری
در شرایطی که بازار داخلی آهن‌آلات به‌دلیل رکود شدید، خاموشی‌های مکرر و نابسامانی در حمل‌ونقل دچار افت و سردرگمی شده، توجه فعالان این حوزه به بازارهای خارجی جلب شده است؛ شاید روزنه‌ای از امید و تحرک در مسیر صادرات بتواند جبران‌گر کسادی بازار داخلی باشد.
چین، از بازیگران اصلی صنعت فولاد، این روزها با رکودی زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ کاهش چشمگیر تولید، افت شدید فعالیت‌های عمرانی در حوزه مسکن نشانه‌هایی از ضعف تقاضای جهانی هستند. در این فضا، صادرات فولاد ایران تنها با مشکلات داخلی نظیر زیرساخت‌های ناکارآمد مواجه نیست، بلکه افت قابل توجه سفارش‌ها از سوی بازارهای جهانی نیز به مانعی جدی برای تداوم صادرات بدل شده است.
در بازار داخلی فولاد، کاهش قیمت تیرآهن و برخی دیگر از محصولات مانند ورق، میلگرد بیشتر ناشی از رکود تقاضا و اختلال در حمل‌ونقل است تا بهبود واقعی عرضه. فعالان بازار، به‌دلیل بی‌ثباتی و نااطمینانی، تمایلی به خرید ندارند. با وجود اعلام عرضه‌ها در بورس کالا، کاهش حجم معاملات و مشکلات ساختاری، بازار همچنان با کمبود عرضه مواجه است و نیازمند ثبات در سیاست‌گذاری‌هاست.
در این بین، اعتصاب کامیون‌داران نیز مزید بر علت شد، اما با کاهش تنش‌ها، بازگشت تدریجی حمل‌ونقل می‌تواند مسیر صادرات را تا حدی هموار کند. در شرایط رکود داخلی، تولیدکنندگان چشم به صادرات دوخته‌اند، اما موفقیت در این مسیر نیازمند اصلاح تعرفه‌ها، بهبود زیرساخت‌ها و حمایت‌های صادراتی مؤثر است.
برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که اختلال در تأمین برق برای صنعت فولاد، تنها به خسارات مالی ختم نمی‌شود، بلکه می‌تواند موقعیت ایران را در بازارهای جهانی تضعیف کند. در شرایطی که رقبای منطقه‌ای مانند ترکیه با تقویت زیرساخت‌های انرژی خود به‌دنبال افزایش نفوذ در تجارت جهانی فولاد هستند، صنعت فولاد ایران گرفتار مشکلات اساسی در تأمین منابع حیاتی شده است. این چالش‌ها، که به‌ویژه در مراحل انرژی‌بر تولید مانند احیای مستقیم و کوره‌های قوس الکتریکی نمود دارند، تنها به تولیدکنندگان بزرگ آسیب نزده، بلکه زنجیره پایین‌دستی نظیر کارخانه‌های نورد نیز با خطر توقف فعالیت روبه‌رو شده‌اند.
در حالی که گسترش صنعت فولاد به‌عنوان یکی از پایه‌های رشد اقتصادی کشور شناخته می‌شود، ادامه‌دار بودن بحران انرژی می‌تواند مسیر تبدیل ایران به بازیگر کلیدی این صنعت در منطقه را مسدود کند. بدون برنامه‌ریزی مؤثر برای تقویت زیرساخت‌های تأمین انرژی و حمایت هدفمند از صنایع، خطر ازهم‌پاشیدن زنجیره تولید به شدت افزایش می‌یابد. بی‌توجهی به این مسئله می‌تواند پیامدهایی چون افت صادرات، کاهش جذب سرمایه، کاهش درآمدهای ارزی و تضعیف جایگاه ایران در عرصه جهانی فولاد را به همراه داشته باشد.
