در میانه‌ی دگرگونی‌های شتاب‌زده در عرصه‌ی تجارت بین‌المللی، صنعت فولاد از نخستین بخش‌هایی بود که آماج سیاست‌های تعرفه‌ای جدید آمریکا قرار گرفت. تصمیم ایالات متحده برای اعمال تعرفه‌های جدید، زنجیره‌ای از پیامدها را در پی داشته که دامنه‌اش تا خاورمیانه و اقتصاد ایران نیز کشیده شده است.
در پی اعمال تعرفه‌های جدید آمریکا با هدف حمایت از صنایع داخلی، زنجیره تأمین جهانی فولاد تحت تاثیر قرار گرفته است. در واکنش به این تحولات، بسیاری از تولیدکنندگان به دنبال بازارهای نوظهوری چون آفریقا هستند.
در کنار پیامدهای مستقیم، اثرات جانبی تعرفه‌ها نیز اهمیت دارد. کند شدن رشد اقتصاد جهانی، تنش‌های تجاری و افت تقاضای انرژی، چالش‌هایی جدی برای کشورهایی مانند ایران ایجاد کرده‌اند. محصولات غیرنفتی ایران نظیر فولاد، مس و پتروشیمی، وابسته به قیمت‌های جهانی‌اند و رکود در بازارهای بین‌المللی می‌تواند موقعیت صادراتی ایران را تضعیف کند. همچنین، نوسان‌های کوچک در قیمت جهانی نفت در کنار محدودیت‌های صادرات آن، ممکن است بر درآمد ارزی کشور تأثیر زیادی بگذارد.
در حالی که بازار جهانی فولاد هنوز با نوسانات سال گذشته دست‌وپنجه نرم می‌کند، بازگشت تعرفه‌های سنگین بر واردات فولادتوسط دونالد ترامپ، ضربه تازه‌ای به زنجیره تأمین جهانی وارد کرده است. ترامپ این اقدام را در راستای حمایت از تولید داخل عنوان کرده، اما بسیاری آن را نشانه‌ای از تشدید دوباره تنش‌های تجاری می‌دانند. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که بازار فولاد با افزایش هزینه‌ها و افت تقاضا مواجه است؛ ترکیبی که می‌تواند اثرات این سیاست را شدیدتر از گذشته کند.
در مقابل این تصمیم، اتحادیه اروپا، چین و برخی کشورهای آسیایی واکنش‌های تندی نشان داده‌اند. اتحادیه اروپا تهدید به اقدامات تلافی‌جویانه کرده که ممکن است شامل اعمال تعرفه بر کالاهای آمریکایی شود. با این حال، آنچه بیش از همه توجه‌ها را به خود جلب کرده، جایگاه چین در این معادله است.
ترکیب کاهش تولید چین و محدودیت‌های تجاری اعمال‌شده از سوی آمریکا، به شکل‌گیری فشاری مضاعف بر بازارهای جهانی انجامیده؛ فشاری که پیامد طبیعی‌اش افزایش هزینه‌ها برای مصرف‌کنندگان در سراسر جهان است.
بازار داخلی ایران نیز از این مورد بی‌نصیب نمانده است و محصولاتی چون قیمت تیرآهن، میلگرد و شمش با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو شده‌اند که البته عوامل داخلی مانند رشد نرخ ارز نیز در تشدید این موج نقش داشته‌اند. افزایش قیمت‌های جهانی باعث شده هزینه واردات محصولات فولادی برای ایران رشد قابل‌توجهی پیدا کند و واردکنندگان با مشکلات بیشتری در تأمین این کالاها مواجه شوند. در همین حال، تولیدکنندگان داخلی نیز به دلیل تحریم‌ها یا محدودیت‌های داخلی، با افزایش هزینه‌های تولید و دشواری‌هایی در تأمین مواد اولیه دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
فولاد ایران و مخاطرات ناشی از بی‌ثباتی‌های منطقه‌ای و جهانی
اگرچه ایران به دلیل تحریم به‌طور مستقیم وارد مبادلات تجاری با آمریکا نمی‌شود، اما تأثیر تحولات جهانی بر بازار فولاد کشور کاملاً مشهود است. نوسانات قیمت‌های جهانی و تغییر در سطح تقاضای شرکای تجاری همچون چین، هند یا کشورهای آسیای میانه، به‌طور مستقیم بر میزان صادرات ایران اثر می‌گذارد. کاهش مصرف فولاد در جهان و افت رشد اقتصادی کشورها، نیاز به واردات را کاهش داده و این مسئله فشار بیشتری بر صادرات فولاد ایران وارد می‌کند.
در همین حال، برخی بازارهای جدید و حتی کشورهای اروپایی به‌دنبال فاصله گرفتن از سیاست‌های اقتصادی آمریکا هستند و ممکن است فرصت‌های جدیدی برای صادرکنندگان جهانی ایجاد شود. اما ایران، در سایه تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی و زیرساختی، نمی‌تواند به‌راحتی از این موقعیت‌ها بهره‌برداری کند.
در نهایت، هرچند ایران مستقیماً در جنگ تعرفه‌ای ترامپ شرکت ندارد، اما تأثیرات آن در بازار فولاد ایران به روشنی دیده می‌شود. کاهش مصرف داخلی، عدم اطمینان در بازار صادرات و فشار بر بازار ارز و سرمایه، نشان‌دهنده تغییرات در ساختار اقتصادی ایران است. در این میان فعالان صنعت فولاد باید این تحولات را در نظر بگیرند و تصمیمات حساب شده‌ای برای آینده پیش‌بینی کنند.
