در پی افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر، شاهد رشد قیمت آهن‌آلات و فولاد، به‌ویژه مقاطع پرتقاضایی همچون میلگرد هستیم. گرچه این روند صعودی می‌تواند نویدبخش باشد، اما در شرایطی که بازار همچنان با رکود مواجه است، این افزایش قیمت تأثیر قابل‌توجهی بر رونق مالی این صنعت نخواهد داشت. از همین رو، یکی از اهداف اساسی پیش‌روی دولت باید هدایت درست صنایعی مانند صنعت آهن و فولاد، در مسیر پایدار تولید باشد.
نوسانات نرخ دلار نقش بسزایی در قیمت آهن آلات دارد، از این رو برای فعالان این بازار، دنبال‌کردن تغییرات آن از اهمیت بالایی برخوردار است. قیمت‌گذاری بازار داخلی فولاد تحت تأثیر عواملی چون نرخ ارز دولتی و قیمت‌های صادراتی مشخص می‌شود. در شرایط فعلی و همزمان با کاهش نرخ ارز که ناشی از روند مثبت مذاکرات میان ایران و آمریکا است، بیشتر محصولات فولادی در بازار فاقد حباب قیمتی هستند. قیمت میلگرد در بیشتر کارخانه‌ها کاهش یافت و تیرآهن نیز با افت قیمت عرضه شد.
بیشتر معاملات در تالار صنعتی و معدنی بورس کالای ایران به صورت اعتباری انجام می‌شود اما معاملات نقدی با قیمت‌های نزدیک به کف بازار ثبت می‌شوند. نرخ کنونی دلار در بازار فولاد فاقد حباب قیمتی است، با این حال، به دلیل شرایط سیاسی و ابهاماتی که حول آینده مذاکرات ایران و آمریکا وجود دارد، نرخ ارز در بازار آزاد روند نزولی پیدا کرده است.
همچنین، بازار آهن‌آلات ایران شاهد رویدادی کم‌سابقه بود و قیمت شمش فولاد در بازار داخلی با نرخ‌های صادراتی برابر شد. این هم‌قیمت شدن را می‌توان نشانه‌ای از پایان یک دوره طولانی حباب قیمت بازار داخل دانست و حتی آن را به‌عنوان علامتی از ورود بازار به مرحله‌ای جدید از تعادل یا احتمالاً رکود تفسیر کرد.
در بازار داخلی، قیمت‌گذاری میلگرد به‌گونه‌ای بود که نشان از افت محسوس سوددهی برای فروشندگان نسبت به هفته‌های گذشته داشت. بررسی این قیمت‌ها در مقایسه با نرخ پایه شمش و هزینه نهایی تولید، حاکی از آن است که قیمت‌ها به سطحی رسیده‌اند که تقریباً با هزینه واقعی تولید و صادرات برابر شده‌اند.
چنین شرایطی معمولاً زمانی رخ می‌دهد که بازار تحت فشار عرضه بالا و افت تقاضا قرار می‌گیرد، یا فعالان بازار برای حفظ جایگاه خود در بازار، ناچار می‌شوند از سود خود چشم‌پوشی کنند. این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از آغاز یک دوره ثبات نسبی باشد، اما از سوی دیگر، احتمال ورود به رکودی عمیق‌تر نیز وجود دارد.
تعرفه‌های ترکیه، چالش جدی صادرات فولاد ایران
در حالی که بازار داخلی فولاد با کاهش حباب قیمتی و هم‌ترازی نرخ‌ها به وضعیت نسبتاً باثباتی رسیده، صادرات می‌توانست به‌عنوان راه نجاتی برای رشد این صنعت مطرح شود. با این حال، موانع تجاری ایجادشده از سوی ترکیه این مسیر را تقریباً مسدود کرده‌اند. اعمال تعرفه‌هایی تا سقف ۴۵ درصد بر واردات فولاد از ایران، عملاً حضور تولیدکنندگان ایرانی در بازار منطقه‌ای را با چالش‌های جدی و هزینه‌های بالا مواجه ساخته است.
بر اساس تخمین‌ها، تنها در سال گذشته این تعرفه‌ها زیانی نزدیک به یک میلیارد دلار به صنعت فولاد کشور تحمیل کرده‌اند؛ رقمی که می‌توانست به‌تنهایی زمینه‌ساز احداث یک واحد تولیدی جدید در این حوزه باشد. با وجود این فشارها، هنوز برخی کارخانه‌ها به صادرات به ترکیه ادامه می‌دهند؛ اقدامی که از یک‌طرف ناشی از مازاد موجودی در بازار داخلی است و از طرف دیگر، نشان‌دهنده نبود مسیرهای جایگزین و خلأ جدی در دیپلماسی اقتصادی کشور برای توسعه بازارهای خارجی است.
در چنین شرایطی باید بر بر ضرورت تقویت سیاست مالی و اقتصادی برای عبور از بحران فعلی صنعت فولاد تأکید شده است. بی‌توجهی به فرصت‌ها و فقدان حمایت‌های مؤثر از صادرات، می‌تواند حتی صنایع بزرگی همچون فولاد را در دام تعرفه‌های سنگین و ضعف اقتصادی گرفتار کند.
گسترش بازارهای صادراتی در مناطقی مانند شرق آسیا، آفریقا و آسیای میانه به‌عنوان یکی از راهکارهای اساسی برای حفظ و ادامه فعالیت این صنعت مطرح است اما بدون برنامه ریزی اصولی، آماده سازی زیرساخت‌های لجستیکی و بهبود ارتباطات سیاسی، دست‌نیافتنی خواهد بود.
